علی یوسفی پژوهشگر، محقق، مشاور و مدرس بیماریهای انسان

بیماری‌های لثه: انواع، دلایل، درمان و پیشگیری

بیماری‌های لثه:
گروهی از مشکلات دهانی هستند که با التهاب، عفونت و آسیب به بافت‌های نگهدارنده دندان مشخص می‌شوند. این بیماری‌ها اگر درمان نشوند، می‌توانند به از دست دادن دندان‌ها و آسیب جدی به استخوان‌های فک منجر شوند.

در این مقاله، انواع بیماری‌های لثه، دلایل ایجاد آن‌ها، روش‌های درمان و راه‌های پیشگیری بررسی می‌شوند.

انواع بیماری‌های لثه:
بیماری‌های لثه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. التهاب لثه (Gingivitis):
این بیماری مرحله اولیه بیماری‌های لثه است که با قرمزی، تورم و خونریزی لثه مشخص می‌شود.

علائم:
۱. قرمزی و تورم لثه‌ها.
۲. خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان.
۳. بوی بد دهان.

ویژگی‌ها:
در این مرحله استخوان‌ها و بافت‌های عمقی لثه آسیب ندیده‌اند.
قابل برگشت است اگر به موقع درمان شود.

۲. پریودنتیت (Periodontitis):
اگر التهاب لثه درمان نشود، به پریودنتیت پیشرفت می‌کند. در این مرحله عفونت به استخوان و بافت‌های حمایت‌کننده دندان می‌رسد.

علائم:
۱. تحلیل لثه و ایجاد فضا (پاکت) بین دندان و لثه.
۲. لقی دندان‌ها.
۳. خونریزی و عفونت مزمن لثه.
۴. درد هنگام جویدن.

عوارض:
۱. از دست دادن دندان‌ها.
۲. تحلیل استخوان فک.

۳. پریودنتیت تهاجمی‌(Aggressive Periodontitis):
نوعی پریودنتیت شدید و سریع است که معمولاً در افراد جوان‌تر رخ می‌دهد و به تخریب سریع بافت لثه و استخوان منجر می‌شود.

دلایل ایجاد بیماری‌های لثه:
بیماری‌های لثه معمولاً به دلیل تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد می‌شوند. این پلاک‌ها در صورت عدم تمیز کردن منظم می‌توانند سخت شوند و جرم دندانی (تارتار) را تشکیل دهند. در ادامه دلایل اصلی این بیماری‌ها بررسی می‌شوند:

۱. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان:
تجمع پلاک و جرم روی دندان‌ها به عنوان مهم‌ترین عامل بیماری‌های لثه شناخته می‌شود.

۲. سیگار کشیدن و مصرف دخانیات:
دخانیات جریان خون‌رسانی به لثه را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند.

۳. بیماری‌های سیستمیک:
دیابت کنترل‌نشده، اختلالات ایمنی و بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر بیماری‌های لثه را افزایش دهند.

۴. تغییرات هورمونی:
بارداری، بلوغ، و یائسگی باعث افزایش حساسیت لثه‌ها به پلاک می‌شوند.

۵. ژنتیک:
برخی افراد به‌طور ژنتیکی مستعد بیماری‌های لثه هستند.

۶. استرس:
استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و به عفونت‌های لثه‌ای منجر شود.

۷. داروها:
برخی داروها، مانند آنتی‌هیستامین‌ها و ضدافسردگی‌ها، باعث خشکی دهان می‌شوند و خطر بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهند.

روش‌های درمان بیماری‌های لثه:

۱. درمان التهاب لثه (Gingivitis):

الف: تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها:
جرم‌گیری و پاک‌سازی دندان‌ها توسط دندان‌پزشک می‌تواند پلاک‌ها و جرم‌ها را از بین ببرد.

ب: رعایت بهداشت دهان:
مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان به بهبود التهاب کمک می‌کند.

۲. درمان پریودنتیت:

الف: جرم‌گیری عمقی و صاف کردن سطح ریشه (Scaling and Root Planing):
این روش با حذف پلاک و جرم از زیر خط لثه به بهبود بافت لثه کمک می‌کند.

ب: مصرف آنتی‌بیوتیک:
برای کاهش عفونت و التهاب، آنتی‌بیوتیک به صورت موضعی یا خوراکی تجویز می‌شود.

ج: جراحی لثه:
در موارد شدید جراحی برای ترمیم بافت لثه و کاهش پاکت‌های عمقی انجام می‌شود.

۳. درمان‌های پیشرفته:

الف: پیوند بافت لثه:
در موارد تحلیل شدید لثه، بافت سالم از نواحی دیگر دهان به محل آسیب‌دیده منتقل می‌شود.

ب: ترمیم استخوان:
در صورت تخریب استخوان، از روش‌های بازسازی استخوان مانند استفاده از مواد مصنوعی یا پیوند استخوان استفاده می‌شود.

روش‌های پیشگیری از بیماری‌های لثه:

۱. رعایت بهداشت دهان و دندان:
الف: مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید حداقل دو بار در روز.
ب: استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن فواصل بین دندانی.
ج: استفاده از دهان‌شویه‌های ضدباکتریایی برای کاهش پلاک و باکتری‌ها.

۲. معاینات منظم دندان‌پزشکی:
مراجعه به دندان‌پزشک هر شش ماه یک‌بار برای جرم‌گیری و بررسی سلامت دهان و دندان.

۳. قطع مصرف دخانیات:
ترک سیگار و سایر محصولات دخانیاتی خطر ابتلا به بیماری‌های لثه را به‌شدت کاهش می‌دهد.

۴. تغذیه مناسب:
مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C (مانند مرکبات) و کلسیم (مانند لبنیات) به تقویت لثه‌ها کمک می‌کند.

۵. مدیریت استرس:
کاهش استرس از طریق تمرینات آرامش‌بخش می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.

۶. اجتناب از مصرف داروهای خشکی‌دهان:
در صورت لزوم مصرف این داروها، استفاده از بزاق مصنوعی یا نوشیدن آب فراوان توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری:
بیماری‌های لثه اگرچه شایع هستند اما با رعایت بهداشت مناسب و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توان به‌طور مؤثری از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.

شناخت علائم اولیه مانند قرمزی، تورم یا خونریزی لثه و مراجعه به موقع به دندان‌پزشک می‌تواند مانع از پیشرفت بیماری و عوارض جدی آن شود.

همچنین سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل و رعایت منظم بهداشت دهان و دندان نقش کلیدی در حفظ سلامت لثه‌ها دارند.
توجه به سلامت لثه‌ها نه‌تنها از دندان‌ها محافظت می‌کند بلکه می‌تواند از بروز مشکلات عمومی‌سلامتی مرتبط با بیماری‌های لثه مانند بیماری‌های قلبی و دیابت نیز جلوگیری کند.

در نتیجه سرمایه‌گذاری در مراقبت از لثه‌ها به معنای حفظ سلامت کلی بدن خواهد بود.

پوسیدگی دندان: انواع، دلایل، درمان و پیشگیری