س رطان دهان:
یکی از بیماریهای جدی در حوزه دهان و دندان است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند عوارض جدی و حتی مرگبار به همراه داشته باشد.
این سرطان می‌تواند هر بخشی از دهان شامل لب‌ها، زبان، لثه‌ها، سقف دهان، کف دهان و دیواره‌های داخلی دهان را تحت تأثیر قرار دهد.
در ادامه به بررسی دلایل، علائم، روش‌های درمان و راه‌های پیشگیری از سرطان دهان می‌پردازد.
سرطان دهان چیست؟
سرطان دهان یکی از انواع سرطان سر و گردن است و زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های ناحیه دهان به صورت غیرقابل‌کنترل رشد کرده و تبدیل به تومورهای بدخیم می‌شوند. این بیماری می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش یابد.
دلایل و عوامل خطر سرطان دهان
۱.
استعمال دخانیات:
مصرف سیگار، قلیان و تنباکو یکی از مهم‌ترین عوامل خطر
سرطان دهان است. مواد شیمیایی موجود در دخانیات می‌توانند به سلول‌های دهان آسیب رسانده و خطر سرطان را افزایش دهند.
۲.
مصرف الکل:
مصرف مداوم و زیاد الکل، به‌ویژه در ترکیب با دخانیات، خطر ابتلا به
سرطان دهان را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
۳.
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV):
برخی از انواع HPV، به‌ویژه نوع ۱۶، می‌توانند در بروز
سرطان دهان نقش داشته باشند. این ویروس از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود.
۴. قرار گرفتن در معرض نور خورشید:
تماس طولانی‌مدت لب‌ها با اشعه‌های فرابنفش (UV) خطر سرطان لب را افزایش می‌دهد.
۵.
تغذیه نامناسب:
رژیم غذایی کم‌ارزش و فاقد میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند خطر بروز
سرطان دهان را افزایش دهد.
۶. عوامل ژنتیکی:
سابقه خانوادگی سرطان یا مشکلات ژنتیکی مرتبط می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهد.
۷.
بهداشت ضعیف دهان و دندان:
وجود دندان‌های پوسیده یا نامرتب و استفاده از دندان مصنوعی نامناسب می‌تواند خطر تحریک مداوم بافت دهان و در نتیجه سرطان را افزایش دهد.
۸.
عوامل شغلی:
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند آزبست یا گرد و غبار چوب می‌تواند خطر ابتلا به
سرطان دهان را افزایش دهد.
علائم
سرطان دهان:
سرطان دهان ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل‌توجهی نداشته باشد.
اما برخی از علائم رایج شامل:
الف: وجود زخم‌های دهانی که طی دو هفته بهبود نمی‌یابند.
ب: لکه‌های سفید یا قرمز روی لثه‌ها، زبان یا سایر قسمت‌های دهان.
ج: احساس درد یا ناراحتی مداوم در دهان یا گلو.
د: دشواری در بلع یا جویدن.
س:خونریزی غیرطبیعی در دهان.
ع: کاهش وزن بی‌دلیل.
ه: بوی بد دهان مداوم.
ی: تورم یا توده‌ای در ناحیه دهان، گردن یا گلو.
روش‌های تشخیص
سرطان دهان:
تشخیص زودهنگام
سرطان دهان می‌تواند تأثیر بزرگی بر موفقیت درمان داشته باشد.
مراحل تشخیص شامل:
الف: معاینه بالینی:
پزشک یا دندان‌پزشک دهان و گردن را از نظر زخم‌ها، توده‌ها و لکه‌های غیرطبیعی بررسی می‌کند.
ب: بیوپسی:
نمونه‌برداری از بافت مشکوک برای بررسی سلول‌های بدخیم.
پ: تصویربرداری:
سی‌تی‌اسکن، MRI یا PET اسکن برای بررسی میزان گسترش سرطان.
ج: آزمایش HPV:
بررسی وجود ویروس HPV در نمونه‌های دهانی.
روش‌های درمان سرطان دهان
۱.
جراحی:
جراحی معمولاً اولین مرحله درمان است و شامل برداشتن تومور یا بافت سرطانی می‌شود. در برخی موارد، لازم است بخشی از فک یا بافت اطراف نیز برداشته شود.
۲.
پرتودرمانی:
استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. این روش اغلب پس از جراحی برای کاهش احتمال بازگشت سرطان انجام می‌شود.
۳.
شیمی‌درمانی:
استفاده از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. شیمی‌درمانی ممکن است به‌تنهایی یا همراه با پرتودرمانی استفاده شود.
۴.
ایمونوتراپی:
تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی.
این روش در سرطان‌هایی که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، مؤثر است.
۵.
توانبخشی پس از درمان:
پس از درمان، ممکن است نیاز به بازسازی قسمت‌های آسیب‌دیده دهان یا گفتاردرمانی برای بهبود توانایی صحبت کردن و بلع وجود داشته باشد.
روش‌های پیشگیری از سرطان دهان
۱.
ترک دخانیات و الکل:
قطع مصرف سیگار و الکل خطر ابتلا به
سرطان دهان را به‌شدت کاهش می‌دهد.
۲.
استفاده از ضدآفتاب برای لب‌ها:
استفاده از کرم‌های ضدآفتاب مخصوص لب یا پوشیدن کلاه می‌تواند خطر سرطان لب را کاهش دهد.
۳.
تغذیه سالم:
مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند می‌تواند بدن را در برابر سرطان مقاوم کند.
۴.
رعایت بهداشت دهان و دندان:
مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و مراجعه منظم به دندان‌پزشک برای جلوگیری از تحریک مزمن بافت دهان ضروری است.
۵.
واکسیناسیون HPV:
واکسن HPV می‌تواند خطر ابتلا به عفونت HPV و در نتیجه
سرطان دهان مرتبط با این ویروس را کاهش دهد.
۶.
معاینات منظم:
مراجعه به پزشک یا دندان‌پزشک برای بررسی وضعیت دهان و تشخیص زودهنگام مشکلات مشکوک.
نتیجه‌گیری:
سرطان دهان بیماری‌ای جدی است که می‌توان با شناخت علل و عوامل خطر آن، از بروز آن پیشگیری کرد.
رعایت سبک زندگی سالم، ترک دخانیات، تغذیه مناسب و مراجعه منظم به پزشک و دندان‌پزشک می‌تواند به کاهش خطر و تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب نقش مهمی‌در افزایش شانس بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. توجه به سلامت دهان و دندان، کلید پیشگیری از بسیاری از مشکلات جدی از جمله سرطان دهان است.
آفت دهان: انواع، دلایل، درمان و پیشگیری