بیماریهای گوش: انواع، علل، علائم، درمان و پیشگیری
گوش یکی از مهم‌ترین اندام‌های حسی بدن است که وظیفه شنوایی و تعادل را بر عهده دارد. بیماریهای گوش می‌توانند طیف وسیعی از مشکلات از جمله عفونت، التهاب، کم‌شنوایی و مشکلات تعادلی را ایجاد کنند.
در این مقاله به بررسی انواع بیماریهای گوش، علل، علائم، روش‌های درمان و راه‌های پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.
عفونت‌های گوش (Otitis)
الف) عفونت گوش خارجی (اوتیت خارجی یا گوش شناگران)
التهاب یا عفونت مجرای گوش خارجی که به علت رشد باکتری یا قارچ ایجاد می‌شود.
علل:
۱) قرار گرفتن در معرض آب آلوده (شنا در استخرها و دریاها)
۲) دستکاری بیش از حد گوش
۳) استفاده از گوش پاک‌کن یا اجسام خارجی
۴) حساسیت‌های پوستی و اگزما
علائم:
۱) درد شدید گوش (به‌ویژه هنگام لمس یا کشیدن لاله گوش)
۲) خارش و التهاب
۳) خروج ترشحات زرد یا سبز رنگ
۴) کاهش شنوایی موقت
درمان:
۱) تجویز آنتی‌بیوتیک یا قطره‌های ضدقارچ
۲) تمیز کردن مجرای گوش
۳) پرهیز از رطوبت و استفاده از گوش‌گیر هنگام شنا
پیشگیری:
۱) خشک کردن کامل گوش پس از استحمام یا شنا
۲) خودداری از استفاده از اشیای خارجی برای تمیز کردن گوش
ب) عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا)
التهاب گوش میانی که عمدتاً در کودکان شایع است و معمولاً پس از عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی رخ می‌دهد.
علل:
۱) عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
۲) انسداد شیپور استاش (لوله‌ای که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند)
۳) حساسیت‌ها و آلرژی‌ها
علائم:
۱) گوش درد شدید
۲) تب و بی‌قراری
۳) احساس پری و گرفتگی در گوش
۴) ترشح مایعات از گوش در موارد پیشرفته
۵) کاهش شنوایی موقت
درمان:
۱) مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت باکتریایی.
۲) داروهای ضدالتهابی و مسکن برای کاهش درد.
۳) استفاده از کمپرس گرم برای کاهش ناراحتی.
۴) در موارد شدید، تخلیه مایعات گوش میانی با جراحی (میرنگوتومی).
پیشگیری:
۱) واکسیناسیون (مانند واکسن آنفلوآنزا و پنوموکوک).
۲) شست‌وشوی مرتب دست‌ها.
۳) جلوگیری از قرار گرفتن در معرض دود سیگار.
ج) عفونت گوش داخلی (لابیرنتیت)
التهاب گوش داخلی که می‌تواند تعادل و شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد.
علل:
۱) عفونت‌های ویروسی (مانند آنفلوآنزا و سرخک).
۲) عفونت‌های باکتریایی شدید.
۳) بیماریهای خودایمنی.
علائم:
۱) سرگیجه شدید
۲) کاهش شنوایی ناگهانی
۳) وزوز گوش
۴) عدم تعادل و احساس گیجی
درمان:
۱) داروهای ضدویروس یا آنتی‌بیوتیک‌ها
۲) استراحت و هیدراته نگه داشتن بدن
۳) داروهای ضدسرگیجه مانند بتاهیستین
پیشگیری:
۱) درمان سریع عفونت‌های ویروسی
۲) جلوگیری از ضربه به سر
کاهش شنوایی (Hearing Loss)
الف) کم‌شنوایی انتقالی
علل:
۱) جرم گوش بیش از حد
۲) عفونت‌های مکرر گوش میانی
۳) پارگی پرده گوش
۴) اتواسکلروز (رشد غیرطبیعی استخوان در گوش میانی)
درمان:
۱) تمیز کردن گوش توسط پزشک
۲) استفاده از سمعک در موارد پیشرفته
۳) جراحی برای رفع انسدادهای مکانیکی
ب) کم‌شنوایی حسی-عصبی
علل:
۱) افزایش سن (پیرگوشی)
۲) قرار گرفتن در معرض صدای بلند
۳) بیماریهای عصبی مانند منییر
۴) مصرف داروهای اتوتوکسیک (سمی‌برای گوش)
درمان:
۱) استفاده از سمعک یا کاشت حلزون در موارد شدید
۲) اجتناب از صدای بلند و استفاده از محافظ گوش
وزوز گوش (Tinnitus)
احساس صدای زنگ، وزوز یا سوت در گوش بدون منبع خارجی
علل:
۱) قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
۲) مشکلات عروقی
۳) استرس و اضطراب
۴) مصرف برخی داروها مانند آسپرین
درمان:
۱) اجتناب از صداهای بلند
۲) کاهش استرس
۳) داروهای مخصوص برای کاهش شدت وزوز
بیماری منییر (Ménière’s Disease)
یک بیماری گوش داخلی که بر تعادل و شنوایی تأثیر می‌گذارد.
علل:Ménière’s
۱. تجمع مایعات در گوش داخلی
۲. مشکلات سیستم ایمنی
۳. عوامل ژنتیکی
علائم:
۱. حملات سرگیجه شدید
۲. کاهش شنوایی متناوب
۳. وزوز گوش
۴. احساس فشار در گوش
درمان:
۱. داروهای ضدسرگیجه
۲. کاهش مصرف نمک و کافئین
۳. درمان با فیزیوتراپی تعادلی
پارگی پرده گوش
سوراخ یا پارگی در پرده گوش که می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود.
علل:
۱. عفونت‌های شدید گوش میانی
۲. ضربه ناگهانی به گوش
۳. صداهای بلند مانند انفجار
درمان:
۱. بیشتر پارگی‌ها خودبه‌خود ترمیم می‌شوند
۲. در موارد شدید، جراحی ترمیم پرده گوش (تیمپانوپلاستی)
جرم گوش بیش از حد
علل:
۱. تولید بیش از حد موم گوش
۲. استفاده نادرست از گوش پاک‌کن
درمان:
۱. استفاده از قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش
۲. شست‌وشوی گوش توسط پزشک
راه‌های کلی پیشگیری از بیماریهای گوش
۱. رعایت بهداشت گوش:
خودداری از استفاده از اشیای خارجی برای تمیز کردن گوش
۲. محافظت در برابر صداهای بلند:
استفاده از محافظ گوش در محیط‌های پر سروصدا.
۳. مراقبت از سلامت عمومی:
درمان سریع عفونت‌های تنفسی و واکسیناسیون.
۴. کاهش مصرف نمک و کافئین:
برای جلوگیری از بیماریهای تعادلی مانند منییر