علی یوسفی پژوهشگر، محقق، مشاور و مدرس بیماریهای انسان

سینوزیت: بررسی کامل علل، علائم، درمان و پیش‌گیری

09352433700 علی یوسفی

مقدمه

سینوزیت به التهاب و عفونت سینوس‌هاگفته می‌شود که می‌تواند باعث انسداد بینی، سردرد، درد صورت و ترشحات چرکی شود.

این بیماری به دو نوع حاد و مزمنتقسیم می‌شود و می‌تواند ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها، آلرژی‌ها یا مشکلات ساختاری بینیباشد.

در این مقاله، سینوزیت، انواع آن، علل ایجاد، روش‌های درمان و راه‌های پیش‌گیریاز آن را به‌طور جامع بررسی می‌کنیم.

سینوس‌ها و نقش آن‌ها در بدن

سینوس‌ها چهار حفره توخالی در استخوان‌های اطراف بینی و پیشانی هستند که شامل:

۱) سینوس‌های فکی (Maxillary Sinuses):در زیر چشم‌ها و اطراف گونه‌ها

۲) سینوس‌های پیشانی (Frontal Sinuses):در قسمت فوقانی ابروها

۳) سینوس‌های پرویزنی (Ethmoid Sinuses):بین چشم‌ها

۴) سینوس‌های شب‌پره‌ای (Sphenoid Sinuses):در عمق پشت بینی

این سینوس‌ها وظیفه تصفیه، گرم کردن و مرطوب کردن هوای تنفسیو کاهش وزن سر را بر عهده دارند.

انواع سینوزیت

الف) سینوزیت حاد (Acute Sinusitis)

ناشی از عفونت ویروسی، باکتریایی یا آلرژی بوده و علائمآن معمولاً کمتر از ۴ هفتهطول می‌کشد.اغلب پس از سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ می‌دهد.

ب) سینوزیت مزمن (Chronic Sinusitis)

اگر التهاب سینوس‌ها بیش از ۱۲ هفتهادامه یابد، مزمن محسوب می‌شود.

ممکن است ناشی از عفونت‌های مکرر، پولیپ‌های بینی یا انحراف تیغه بینیباشد.

علائم آن شدیدتر و ماندگارتراز نوع حاد است.

ج) سینوزیت تحت‌حاد (Subacute Sinusitis)

بین ۴ تا ۱۲ هفتهطول می‌کشد.

معمولاً با عفونت‌های تنفسی مرتبط است.

د) سینوزیت راجعه (Recurrent Sinusitis)

زمانی که فرد بیش از ۳ بار در سالبه سینوزیت مبتلا شود، می‌تواند به دلیل ضعف سیستم ایمنی یا مشکلات ساختاری بینی باشد.

علل و دلایل ایجاد سینوزیت

الف) عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

سرماخوردگی و آنفولانزا از شایع‌ترین علل سینوزیت حادهستند.

در برخی موارد، ویروس‌ها یا باکتری‌ها باعث التهاب و ترشح چرکی می‌شوند.

ب) آلرژی و حساسیت‌های فصلی

آلرژی‌ها می‌توانند باعث التهاب و تولید بیش از حد مخاط شوند و سینوس‌ها را مسدود کنند.

ج) مشکلات ساختاری بینی

انحراف تیغه بینی، پولیپ‌های بینی و بزرگ شدن شاخک‌های بینیمی‌توانند خروج طبیعی ترشحات سینوس‌ها را مختل کنند.

د) عوامل محیطی و محرک‌ها

دود سیگار، آلودگی هوا و مواد شیمیایی تحریک‌کننده می‌توانند باعث التهاب سینوس‌ها شوند.

ه) ضعف سیستم ایمنی

افراد با بیماری‌هایی مانند دیابت، ایدز یا افرادی که شیمی‌درمانی می‌شونددر معرض خطر بیشتری برای سینوزیت هستند.

و) مشکلات دندان و عفونت‌های دهانی

عفونت دندان‌های فک بالامی‌تواند به سینوس‌های فکی گسترش یابد و منجر به سینوزیت شود.

علائم سینوزیت

۱) گرفتگی بینی و احتقان

۲) ترشحات غلیظ زرد یا سبز از بینی

۳) احساس فشار و درد در ناحیه سینوس‌ها (پیشانی، گونه‌ها و بین چشم‌ها)

۴) سردرد و احساس سنگینی در سر

۵)کاهش یا از بین رفتن حس بویایی

۶) سرفه و گلودرد

۷) بوی بد دهان

۸) خستگی و ضعف عمومی

۹) تب (در موارد شدید)

روش‌های درمان سینوزیت

الف) درمان دارویی

✅ داروهای ضداحتقان:

اسپری‌های بینی مانند اگزیمتازولین (Afrin)برای کاهش تورم مخاط بینی نباید بیشتر از ۳ تا ۵ روزاستفاده شوند، زیرا ممکن است باعث وابستگی داروییشوند.

✅ داروهای ضدالتهابی و مسکن:

ایبوپروفن، استامینوفن یا ناپروکسنبرای کاهش درد و التهاب

✅ آنتی‌بیوتیک‌ها (در صورت عفونت باکتریایی شدید):

مانند آموکسی‌سیلین یا آزیترومایسین، اما فقط در صورت تایید پزشک

✅ کورتیکواستروئیدهای بینی:

فلوتیکازون (Flonase)، بودزوناید و مومتازونبرای کاهش التهاب

✅ آنتی‌هیستامین‌ها:

در موارد سینوزیت آلرژیکبرای کاهش علائم آلرژی مفید هستند.

ب) روش‌های خانگی و طبیعی

✅ بخور و استنشاق بخار:

بخور آب گرم با روغن‌های اکالیپتوس و نعناعبه باز شدن سینوس‌ها کمک می‌کند.

✅ شستشوی بینی با سرم نمکی:

استفاده از نتی‌پاتیا اسپری‌های شستشوی بینی برای کاهش التهاب و خروج ترشحات

✅ مصرف مایعات گرم:

چای زنجبیل، دمنوش بابونه و آب گرم با عسل برای کاهش التهاب مفید هستند.

✅ استراحت و تقویت سیستم ایمنی:

خواب کافی و مصرف غذاهای غنی از ویتامین C مانند پرتقال و لیمو

ج) درمان جراحی (در موارد شدید و مزمن)

جراحی اندوسکوپیک سینوس (FESS):برای حذف انسدادهای سینوسی

سپتوپلاستی:اصلاح انحراف تیغه بینی در صورت لزوم

برداشتن پولیپ‌های بینیدر مواردی که سینوزیت مزمن با پولیپ همراه باشد.

راه‌های پیش‌گیری از سینوزیت

✅ تقویت سیستم ایمنی:

مصرف ویتامین C، ورزش منظم و خواب کافی

✅ اجتناب از مواد تحریک‌کننده:

دوری از دود سیگار، آلودگی و مواد شیمیایی

✅ حفظ بهداشت بینی و دهان:

شستشوی منظم بینی با سرم نمکی و رعایت بهداشت دهان و دندان

✅ مصرف مایعات کافی:

هیدراته نگه داشتن بدن برای جلوگیری از غلیظ شدن ترشحات بینی

✅ رطوبت مناسب محیط:

استفاده از دستگاه بخور در هوای خشک

✅ پیش‌گیری از عفونت‌های تنفسی:

شستن مکرر دست‌ها و استفاده از ماسک در فصول سرما

نتیجه‌گیری

سینوزیتیکی از شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی است که می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص به‌موقع، درمان مناسب و رعایت نکات پیش‌گیرانه می‌توانند از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنند.

اگر علائم سینوزیت بیش از ۱۰ روزادامه داشت یا شدید شد، مراجعه به پزشک ضروری است.

09352433700 علی یوسفی