تومورها و نئوپلاسم‌های بینی: علل، عوامل، درمان و پیش‌گیری
09352433700 علی یوسفی
مقدمه
تومورها و نئوپلاسم‌های بینی شامل رشد غیرطبیعی سلول‌ها در حفره بینی و سینوس‌های اطراف آن هستند که می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند.
این تومورها ممکن است از بافت‌های مختلف بینی، سینوس‌ها، غدد ترشحی یا حتی از بافت‌های عصبی منشأ بگیرند.
در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، تومورهای بدخیم می‌توانند به سایر نواحی گسترش یابند.
انواع تومورها و نئوپلاسم‌های بینی
الف) تومورهای خوش‌خیم بینی
این نوع تومورها رشد آهسته‌ای دارند و معمولاً به بافت‌های مجاور گسترش پیدا نمی‌کنند اما در برخی موارد ممکن است باعث انسداد مجاری تنفسی و مشکلات دیگر شوند.
۱. پولیپ بینی (Nasal Polyps)
رشد غیرطبیعی و غیرسرطانی مخاط بینی است که معمولاً در اثر التهاب مزمن، آلرژی‌ها و عفونت‌های مکرر ایجاد می‌شود.
علائم: گرفتگی بینی، کاهش حس بویایی، ترشحات بینی.
درمان: استروئیدهای بینی، آنتی‌هیستامین‌ها، جراحی در موارد شدید.
۲. پاپیلوم معکوس بینی (Inverted Papilloma)
تومور خوش‌خیمی‌است که از سلول‌های پوششی بینی منشأ می‌گیرد و می‌تواند رشد کند و مجاری بینی را مسدود کند و احتمال تبدیل به تومور بدخیم وجود دارد.
درمان: جراحی برای برداشتن تومور.
۳. آنژیوفیبروم جوانی (Juvenile Nasopharyngeal Angiofibroma)
تومور خوش‌خیمی است که بیشتر در نوجوانان پسر دیده می‌شود و از بافت همبند و عروق خونی تشکیل شده است و می‌تواند باعث خونریزی شدید بینی شود.
درمان: جراحی و در برخی موارد پرتودرمانی.
ب) تومورهای بدخیم بینی (سرطان‌های بینی و سینوس‌ها)
تومورهای بدخیم بینی نادر هستند اما بسیار تهاجمی‌بوده و نیاز به درمان سریع دارند.
۱. کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma - SCC)
شایع‌ترین نوع سرطان بینی و سینوس‌ها می‌باشد که رشد سریع دارد و می‌تواند به استخوان، چشم و مغز گسترش یابد.
علائم: خونریزی بینی، انسداد بینی، درد صورت، کاهش بینایی.
درمان: جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی.
۲. آدنوکارسینوم بینی (Adenocarcinoma)
از غدد ترشحی مخاط بینی منشأ می‌گیرد که با قرار گرفتن در معرض گرد و غبار چوب و مواد شیمیایی مرتبط است.
درمان: جراحی و پرتودرمانی.
۳. استئوسارکوم و کندروسارکوم (Osteosarcoma & Chondrosarcoma)
تومورهای بدخیمی‌که از استخوان‌ها و غضروف‌های بینی منشأ می‌گیرند.
درمان: جراحی و در برخی موارد پرتودرمانی.
۴. ملانوم بدخیم بینی (Malignant Melanoma)
نادر اما بسیار تهاجمی‌است که از سلول‌های تولیدکننده رنگدانه در بینی منشأ می‌گیرد.
درمان: جراحی، ایمنی‌درمانی و پرتودرمانی.
۵. نوروبلاستوما بویایی (Olfactory Neuroblastoma)
تومور بدخیمی‌که از سلول‌های عصبی بویایی منشأ می‌گیرد.
علائم: کاهش بویایی، خونریزی بینی، انسداد بینی.
درمان: جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی.
علل و عوامل ایجاد تومورهای بینی
الف) عوامل ژنتیکی و ارثی
۱) جهش‌های ژنتیکی در برخی ژن‌های کنترل‌کننده رشد سلولی می‌باشد.
۲) سابقه خانوادگی سرطان‌های سر و گردن
ب) عوامل محیطی و سبک زندگی
۱) قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی:
گرد و غبار چوب، حلال‌های صنعتی، دود سیگار و آزبست.
۲) مصرف دخانیات:خطر بروز سرطان بینی را افزایش می‌دهد.
۳) آلودگی هوا:قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و مواد سمی.
ج) عوامل عفونی و بیولوژیکی
۱) عفونت‌های ویروسی:
مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که با برخی سرطان‌های بینی مرتبط است.
۲) عفونت‌های مزمن سینوسی:
می‌تواند التهاب مزمن و تغییرات بافتی را ایجاد کند.
د) عوامل فیزیکی و پرتوی
۱) قرار گرفتن در معرض اشعه X و مواد رادیواکتیو.
۲) آسیب‌های مکرر به بینی.
نحوه ایجاد و رشد تومورهای بینی
تومورهای بینی از سلول‌هایی منشأ می‌گیرند که دچار جهش ژنتیکی شده‌اند و به‌طور غیرقابل‌کنترل تقسیم می‌شوند.
مراحل پیشرفت سرطان بینی
مرحله اولیه:رشد سلولی غیرطبیعی در لایه‌های سطحی.
مرحله موضعی:گسترش تومور به بافت‌های اطراف.
مرحله پیشرفته:نفوذ به استخوان‌ها و ارگان‌های مجاور.
متاستاز:گسترش سرطان به سایر نقاط بدن از طریق خون و لنف.
روش‌های درمان تومورهای بینی
الف) جراحی
۱) برداشتن تومور در صورت امکان.
۲) روش‌های جراحی شامل آندوسکوپی بینی و جراحی باز هستند.
ب) پرتودرمانی
برای کاهش اندازه تومور یا از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده پس از جراحی انجام می‌شود.
ج) شیمی‌درمانی
برای سرطان‌های پیشرفته و متاستاتیک بکار میرود و معمولاً همراه با پرتودرمانی استفاده می‌شود.
د) ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند
در موارد خاص مانند ملانوم بدخیم و نوروبلاستوما بویایی.
راه‌های پیش‌گیری از تومورهای بینی
الف) اجتناب از عوامل خطر:
۱) عدم مصرف دخانیات و الکل.
۲) استفاده از ماسک در محیط‌های کاری پرخطر (چوب‌بری، رنگ‌سازی).
۳) اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا.
ب) حفظ سلامت سیستم تنفسی
۱) درمان عفونت‌های سینوسی و بینی به‌موقع.
۲) تقویت سیستم ایمنی بدن با تغذیه مناسب.
۳) استفاده از مرطوب‌کننده هوا برای جلوگیری از خشکی مخاط بینی.
ج) انجام معاینات پزشکی دوره‌ای
۱) در صورت داشتن علائم مشکوک مانند خونریزی مداوم بینی، به پزشک مراجعه کنید.
۲) غربالگری در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان‌های بینی و سر و گردن دارند.
نتیجه‌گیری
تومورها و نئوپلاسم‌های بینی می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند و بسته به نوع و مرحله بیماری، روش‌های درمانی مختلفی مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای آن‌ها وجود دارد.
پیش‌گیری از سرطان بینی با تغییر سبک زندگی، اجتناب از مواد سرطان‌زا و مراجعه به‌موقع به پزشک، نقش مهمی‌در کاهش خطر ابتلا دارد.
09352433700 علی یوسفی