یکی از مشکلات رایج دهان و دندان است که به صورت درد یا ناراحتی در دندان‌ها به‌ویژه هنگام خوردن یا آشامیدن مواد سرد، گرم، شیرین یا اسیدی ظاهر میشود.
این مشکل می‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل کرده و حتی منجر به اجتناب از مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها شود.
در این مقاله، دلایل، نحوه درمان و روش‌های پیشگیری از حساسیت دندانیبه تفصیل بررسی میشود.
حساسیت دندانی چیست؟
حساسیت دندانی، که به آن
حساسیت عاج دندان(Dentin Hypersensitivity) نیز گفته میشود، معمولاً زمانی رخ می‌دهد که لایه محافظ مینای دندان یا بافت لثه تحلیل رفته و عاج دندان (لایه زیرین مینا) در معرض محیط دهان قرار گیرد.
عاج دندان حاوی لوله‌های میکروسکوپی است که به انتهای عصبی متصل‌اند. این لوله‌ها در اثر تحریک توسط مواد گرم، سرد یا اسیدی باعث ارسال سیگنال‌های درد به عصب دندان می‌شوند.
دلایل و علل حساسیت دندانی
۱. تحلیل مینای دندان:
الف: مصرف بیش‌ازحد مواد اسیدی:
نوشابه‌ها، آب‌میوه‌های اسیدی و غذاهای اسیدی می‌توانند مینای دندان را تحلیل برده و باعث قرار گرفتن عاج در معرض محیط دهان شوند.
ب: سایش ناشی از مسواک زدن نادرست:
استفاده از مسواک با برس سخت یا مسواک زدن با فشار زیاد می‌تواند مینای دندان را فرسایش دهد.
۲. تحلیل لثه‌ها:
الف: بیماریهای لثه:
بیماری‌هایی مانند التهاب لثه یا پریودنتیت می‌توانند باعث تحلیل لثه شوند و ریشه دندان را که فاقد مینای محافظ است، در معرض محیط دهان قرار دهند.
ب: عادت‌های نامناسب دندانی:
استفاده مداوم از خلال‌دندان به‌صورت نادرست یا قرار دادن اجسام سخت در دهان می‌تواند باعث عقب‌نشینی لثه شود.
۳.
پوسیدگی دندان و ترک‌های دندانی:
پوسیدگی یا وجود ترک‌های کوچک در دندان می‌تواند عاج یا حتی پالپ دندان را در معرض تحریک قرار دهد.
۴. عوامل خارجی:
الف: سفید کردن دندان‌ها:
استفاده از محصولات سفیدکننده دندان ممکن است موقتاً باعث حساسیت شود.
ب: دندان‌قروچه (Bruxism):
این عادت می‌تواند باعث ساییدگی مینای دندان و حساسیت شود.
۵.
درمان‌های دندان‌پزشکی:
درمان‌هایی مانند جرم‌گیری عمیق، ترمیم یا روکش ممکن است به‌طور موقت
حساسیت دندانیایجاد کنند.
روش‌های درمان حساسیت دندانی
۱.
استفاده از خمیردندان‌های مخصوص حساسیت:
این خمیردندان‌ها حاوی موادی مانند نیترات پتاسیم یا فلوراید هستند که لوله‌های عاج دندان را مسدود کرده و حساسیت را کاهش می‌دهند.
مصرف منظم این خمیردندان‌ها در کاهش درد مؤثر است.
۲.
ژل‌ها و وارنیش‌های فلوراید:
دندان‌پزشک ممکن است از ژل یا وارنیش فلوراید برای تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت استفاده کند.
۳.
بستن لوله‌های عاجی:
دندان‌پزشکان می‌توانند با استفاده از مواد خاصی مانند رزین کامپوزیت یا مواد چسبنده، لوله‌های عاجی را مسدود کنند تا از تحریک عصب جلوگیری شود.
۴.
پیوند لثه:
در موارد تحلیل شدید لثه، جراحی پیوند لثه ممکن است برای پوشاندن ریشه دندان و کاهش حساسیت ضروری باشد.
۵.
درمان ریشه (Root Canal):
اگر حساسیت بسیار شدید باشد و به هیچ درمانی پاسخ ندهد، دندان‌پزشک ممکن است درمان ریشه را پیشنهاد کند.
این روش شامل برداشتن عصب دندان و جلوگیری از انتقال سیگنال‌های درد است.
روش‌های پیشگیری از حساسیت دندانی
۱.
رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان:
مسواک زدن حداقل دو بار در روز با مسواک نرم و استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید.
استفاده روزانه از نخ دندان برای جلوگیری از تجمع پلاک و جلوگیری از بیماریهای لثه.
۲.
اجتناب از غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی:
محدود کردن مصرف نوشابه، آب‌لیمو، سرکه و سایر مواد اسیدی.
پس از مصرف این مواد، دهان را با آب بشویید تا اثر اسید خنثی شود.
۳.
استفاده از محافظ دندان در هنگام خواب:
اگر عادت به دندان‌قروچه دارید، از محافظ دندان (نایت گارد) استفاده کنید تا مینای دندان از آسیب محافظت شود.
۴.
قطع عادت‌های نادرست:
از جویدن ناخن، خلال دندان یا اشیای سخت خودداری کنید.
مسواک زدن با فشار ملایم و حرکات دایره‌ای را تمرین کنید.
۵.
معاینات منظم دندان‌پزشکی:
هر شش ماه یک‌بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا مشکلات دندانی به‌موقع شناسایی و درمان شوند.
۶.
مصرف غذاهای غنی از کلسیم و فسفر:
این مواد معدنی به تقویت مینای دندان کمک می‌کنند.
مصرف لبنیات، ماهی و سبزیجات برگ سبز توصیه میشود.
نتیجه‌گیری:
حساسیت دندانیمشکلی رایج است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با شناخت علل این مشکل و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. اگر حساسیت دندانی را تجربه می‌کنید، مراجعه به دندان‌پزشک و دریافت مشاوره حرفه‌ای بهترین راه‌حل برای مدیریت آن است.
رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از محصولات مناسب و تغذیه سالم نقش مهمی‌در جلوگیری از این مشکل دارند. توجه به دندان‌ها، تضمین‌کننده سلامتی دهان و افزایش اعتماد به‌نفس در زندگی روزمره است.