علی یوسفی پژوهشگر، محقق، مشاور و مدرس بیماریهای انسان

پلیپ‌ بینی: انواع، علل، درمان و پیش‌گیری

09352433700 علی یوسفی

مقدمه

پلیپ‌های بینی توده‌های نرم و غیرسرطانی هستند که در پوشش داخلی بینی یا سینوس‌ها تشکیل می‌شوند. این توده‌ها معمولاً بی‌ضرر هستند اما می‌توانند باعث انسداد مجاری تنفسی، کاهش حس بویایی و سایر مشکلات تنفسی شوند.

در این مقاله به بررسی انواع پلیپ‌های بینی، علل ایجاد، روش‌های تشخیص، درمان و راه‌های پیشگیری از آن‌ها می‌پردازیم.

انواع پلیپ‌های بینی

پلیپ‌های بینی بر اساس اندازه، محل تشکیل و علت ایجاد به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

الف: پلیپ‌های التهابی:
۱) شایع‌ترین نوع پلیپ‌های بینی هستند.
۲) معمولاً در اثر التهاب مزمن سینوس‌ها (سینوزیت مزمن) ایجاد می‌شوند.
۳) اغلب در هر دو طرف بینی دیده می‌شوند.

ب: پلیپ‌های آلرژیک:

۱) در افراد مبتلا به آلرژی‌های فصلی یا دائمی‌ایجاد می‌شوند.

۲) ممکن است همراه با آسم یا حساسیت به آسپیرین دیده شوند.

ج: پلیپ‌های مرتبط با بیماری‌های سیستمیک:
۱) در بیماری‌هایی مانند فیبروز سیستیک یا سندرم چرگ اشتراوس دیده می‌شوند.
۲) این نوع پلیپ‌ها ممکن است بزرگ‌تر و مقاوم‌تر به درمان باشند.

د: پلیپ‌های منفرد (سولیتاری):
۱) کمتر شایع هستند و معمولاً در یک طرف بینی ایجاد می‌شوند.
۲) ممکن است نیاز به بررسی بیشتر برای رد تومورهای بدخیم داشته باشند.

علل و دلایل ایجاد پلیپ‌های بینی

علت دقیق تشکیل پلیپ‌های بینی به طور کامل شناخته نشده است اما عوامل زیر در ایجاد آن‌ها نقش دارند:

الف: التهاب مزمن:
۱) التهاب طولانی‌مدت در پوشش بینی و سینوس‌ها می‌تواند منجر به تشکیل پلیپ شود.
۲) این التهاب ممکن است ناشی از عفونت‌های مکرر، آلرژی یا تحریک‌کننده‌های محیطی باشد.

ب: آلرژی:
آلرژی‌های فصلی یا دائمی‌می‌توانند باعث تورم و التهاب مخاط بینی و سینوس‌ها شوند.

ج: آسم:
افراد مبتلا به آسم بیشتر در معرض ابتلا به پلیپ‌های بینی هستند.

د: حساسیت به آسپیرین:
برخی افراد پس از مصرف آسپیرین یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) دچار التهاب شدید و تشکیل پلیپ می‌شوند.

ل: بیماری‌های سیستمیک:
بیماری‌هایی مانند فیبروز سیستیک، سندرم چرگ اشتراوس و نقص سیستم ایمنی می‌توانند خطر تشکیل پلیپ را افزایش دهند.

م: عوامل ژنتیکی:
سابقه خانوادگی پلیپ‌های بینی ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.

ن: عفونت‌های مکرر:
عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی مکرر در بینی و سینوس‌ها می‌توانند باعث التهاب و تشکیل پلیپ شوند.

علائم و نشانه‌های پلیپ‌های بینی

علائم پلیپ‌های بینی بسته به اندازه و تعداد آن‌ها متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
۱) گرفتگی بینی و تنفس دشوار.
۲) کاهش یا از دست دادن حس بویایی.
۳) آبریزش بینی یا ترشحات پشت حلق.
۴) احساس فشار یا درد در صورت.
۵) خروپف یا آپنه خواب.
۶) عفونت‌های مکرر سینوسی.

تشخیص پلیپ‌های بینی

تشخیص پلیپ‌های بینی معمولاً توسط متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل:

الف: معاینه فیزیکی:
استفاده از ابزارهایی مانند اسپکولوم بینی برای مشاهده مستقیم پلیپ‌ها.

ب: آندوسکوپی بینی:
استفاده از یک لوله نازک و مجهز به دوربین برای بررسی دقیق‌تر بینی و سینوس‌ها.

ج: تصویربرداری:
- سی‌تی اسکن یا MRI برای ارزیابی اندازه و محل پلیپ‌ها و بررسی ساختار سینوس‌ها.

د: تست‌های آلرژی:
برای شناسایی عوامل آلرژیک که ممکن است باعث التهاب شوند.

درمان پلیپ‌های بینی

درمان پلیپ‌های بینی بستگی به اندازه، علت و شدت علائم دارد. روش‌های درمانی شامل:

الف: داروها:

۱) کورتیکواستروئیدهای موضعی:

اسپری‌های بینی مانند فلوتیکازون یا بودزوناید برای کاهش التهاب.

۲) کورتیکواستروئیدهای خوراکی:

در موارد شدید برای کاهش سریع التهاب استفاده می‌شوند.

۳) آنتی‌هیستامین‌ها: برای کنترل علائم آلرژی.

۴) آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود عفونت باکتریایی.

ب: جراحی:
۱) پلیپ‌کتومی:

برداشتن پلیپ‌ها با استفاده از ابزارهای جراحی.

۲) جراحی آندوسکوپیک سینوس (FESS):

برای برداشتن پلیپ‌ها و باز کردن مجاری سینوسی.

ج: درمان‌های تکمیلی:
۱)شست‌وشوی بینی با محلول سالین برای کاهش التهاب و بهبود تنفس.
۲)اجتناب از عوامل تحریک‌کننده مانند دود سیگار یا آلرژن‌ها.

پیش‌گیری از پلیپ‌های بینی

اگرچه پیش‌گیری کامل از پلیپ‌های بینی ممکن نیست اما رعایت موارد زیر می‌تواند خطر تشکیل آن‌ها را کاهش دهد:

۱) کنترل آلرژی‌ها با داروها و اجتناب از عوامل آلرژیک.
۲) مدیریت آسم و سایر بیماری‌های مزمن تنفسی.
۳) اجتناب از مصرف خودسرانه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs).
۴) شست‌وشوی منظم بینی با محلول سالین.
۵) ترک سیگار و اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار.
۶) مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم سینوزیت مکرر.

نتیجه‌گیری

پلیپ‌های بینی یک مشکل شایع هستند که می‌توانند باعث اختلال در تنفس و کاهش کیفیت زندگی شوند. با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، اکثر بیماران بهبود قابل توجهی در علائم خود تجربه می‌کنند.

رعایت نکات پیش‌گیری و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند از عود مجدد پلیپ‌ها جلوگیری کند. در صورت بروز علائم، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی برای ارزیابی و درمان ضروری است.

09352433700 علی یوسفی